Öz
Eğitim, iktisadi açıdan büyüme, rekabet gücü ve verimlilik, toplumsal açıdan ise yoksullukla mücadele ve gelir dağılımında adaletinin sağlanması gibi politikaların merkezinde yer almaktadır. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde genellikle eğitim ve gelir seviyesi düşük olduğu için eğitim hizmetleri karşılıksız olarak kamu tarafından sunulmaktadır. Bu ise, eğitim hizmetleri için yapılan harcamaları gelirin yeniden dağılımında önemli bir araç haline getirmektedir. Eğitimdeki fırsat eşitliği ile gelir eşitsizliği arasında güçlü korelasyonun olması, ailelerin gelir düzeylerinin eğitim hizmetini satın alma olanağını farklılaştırarak hem yükseköğretime girişte hem de yükseköğretim sürecinde özel harcamalara katlanmalarını etkilemektedir. Bu nedenle, özellikle yükseköğretim hizmetinden yararlanabilmek, bireylerin gelir düzeyini yükselterek adaletli gelir dağılımını sağlamada önemli bir işlev görebilir.
Bu araştırmanın amacı, 2019-2020 akademik dönemde Mardin Artuklu Üniversitesi’nde kayıtlı öğrencilerin yaptıkları özel eğitim harcamaları ile gelir ilişkisini tespit etmektir. Araştırmanın evrenini 10.294 öğrenci, örneklemini, %95 güven seviyesinde, %5 güven aralığında kolayda örnekleme yöntemi ile seçilen 1.228 öğrenci oluşturmaktadır. 1.228 öğrenciye 15 sorudan oluşan anket uygulanmış ve tamamı değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmanın sonucunda, 2020 yılı fiyatlarına göre, öğrencilerin çoğunluğunun (%75,2) asgari gelir (2.324 ₺) ve altında aylık gelire sahip olduğu, yükseköğretim sürecindeki özel harcamaları asgari ücretin yaklaşık ¼’i kadar (500 ₺), yükseköğretime girişte yaklaşık yarsının hiçbir harcama yapmadıkları görülmüştür. Buna göre, öğrenciler, düşük gelir grubunda yer aldığı, aile gelirine bağlı olmak üzere özel yükseköğretim harcamalarının değiştiği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler
yükseköğretim yükseköğretim harcamaları özel eğitim harcamaları
Kaynakça
- Abdullah, A. J., Doucouliagos, H., and Manning, E. (2011). Education and income inequality: A meta-regression analysis. Unpublished manuscript, Deakin University.
- Akça, H., ve Ela, M. (2012). Eğitim ve gelir dağılımı ilişkisi: Türkiye değerlendirmesi. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 21(3):241-259.
- Alderman, H., Orazem, P. F., and Paterno, E. M. (2001). School quality, school cost, and the public/private school choices of low-income households in Pakistan. Journal of Human resources, 304-326.
- Çalışkan, Ş., ve Demir, F. (2013). Celal Bayar Üniversitesi Köprübaşı Meslek Yüksek Okulu öğrenci harcamalarının bileşimi ve ilçe ekonomisindeki yeri. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3): 357-371.
- Çayın, M., ve Özer, H. (2015). Üniversitelerin il ekonomisine katkısı ve öğrencilerin tüketim yapısı: Muş Alparslan Üniversitesi örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2): 131-147.
- Çetin, M., Kaşlı, M., Ecevit, E., ve Serel, A. (2008). Üniversite öğrenci harcamalarının analizi ve bölge ekonomilerine katkılarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2): 99-113.
- Çiftçioğlu, N. (2013). Sosyo-ekonomik faktörlerin yükseköğretim talebi üzerine etkileri: Gaziantep ili örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
- Demir, C. (2006). Türkçe/edebiyat eğitimi ve kişisel kelime serveti. Millî Eğitim Dergisi, 34: 169.
- Glewwe, P., and Kremer, M. (2006). Schools, teachers, and education outcomes in developing countries. Handbook of the Economics of Education, 2: 945-1017.
- Gölpek, F ve Yıldız, K. (2019). Kamu üniversitelerinde kayıtlı öğrencilerin sosyo-ekonomik statüsü üzerine bir araştırma: Şırnak Üniversitesi örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 9(3): 460-473.
- Gölpek, F. (2014). Rate of return to and price of higher education in Turkey: A case study of law faculty. Education and Science, 39(175): 172-182.
- Gölpek, F., and Çiftçioglu, N. (2014). Socio-economic factors in demand for higher education: sample of Gaziantep province. International Journal of Business and Social Science, 5(1): 121-134.
- Gür, B., Çelik, Z. ve Yurdakul, S. (2018). Yükseköğretime bakış: İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınları. No: 84
- Karaca, Z., Çalmaşur, G., ve Daştan, H. (2018). Üniversite öğrencilerinin gelir-harcama ilişkisi (Erzurum İli Üzerine Bir Uygulama). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(4), 1155-1170.
- Kavak ve Gölpek, 2020). Yükseköğretimin kamusal maliyeti. ATLAS 5. International Congress On Social Sciences. February 7-8. Diyarbakır/Turkey
- Nadaroğlu, H. (1996). Kamu maliyesi teorisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.
- Özer, H., Akan, Y., ve Çalmaşur, G. (2010). Atatürk Üniversitesi öğrencilerinin gelir-harcama ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1): 231-249.
- Özyaba, M. (1999). Kentsel gelişmede üniversitenin rolü: Uludağ Üniversitesi ve Bursa. UMED Uludağ Üniversitesi Mezunlar Derneği 3. Geleneksel Mezunlar Buluşması, 4-5.
- Saygılı, Ş., Cihan, C., ve Yavan, Z. A. (2006). Eğitim ve sürdürülebilir büyüme Türkiye deneyimi, riskler ve fırsatlar. TÜSİAD Büyüme Stratejileri Dizisi, 7.
- Soysal, A., Bakan, S., Özçalıcı, M., Kaymaz, Y., ve Söylemez, C. (2012). Kilis 7 Aralık Üniversitesi öğrencilerinin Kilis ekonomisine katkısı: 2011-2012 eğitim-öğretim yılı örneği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24): 261-276.
- Tan, A., Akpınar, M. G., ve Kaşoğlu, A. N. (1998). Üniversite öğrencilerinin tüketim harcamalarının yapısı üzerine bir araştırma. Pazarlama Dünyası, 70: 17-41.
- Tarı, R., Çalışkan, Ş., ve Bayraktar, Y. (2006). Kocaeli Üniversitesi öğrencilerinin gelir ve tüketim ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1): 168-179.
- Tilak, JB. (1989). Hindistan'da eğitimin finansmanında merkez-devlet ilişkileri. Karşılaştırmalı Eğitim İncelemesi, 33 (4): 450-480.
- Wilson, P. and Ooms, T.(2004). The challenges of offering relationship and marriage education to low‐income populations. Family Relations, 53(5): 440 - 447.
- Yayar, R., ve Demir, D. (2013). Gaziosmanpaşa Üniversitesinin Tokat ili ekonomisine etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(8): 106-122.
- Yaylalı, M., Özer, H., ve Dilek, Ö. (2011). Selçuk Üniversitesi Seydişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin gelir-harcama ilişkisi ve meslek yüksekokulunun ilçe ekonomisine katkısı. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13): 1–13.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Ekim 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Eylül 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Cilt: 5 Sayı: 2 |