Sigmund Freud’e Göre Tekinsizlik Yaratan Beş Temel Motifin Korku Filmlerinde Kullanımı: Conjuring Üzerine Bir İçerik Çözümlemesi
Öz
Tekinsizlik kavramı, ilk kez Alman felsefeci Friedrich W.J Schelling’in 1835 tarihli Mitolojinin Felsefesi adlı eserinde açıklanmış, psikiyatri literatürüne ise Ernst A. Jentsch’in 1906 yılında yayınlanan Tekinsizliğin Psikolojisi Üzerine adlı makalesi ile girmiştir. Mitolojik metinleri inceleyen Schelling’e göre tekinsizlik, titizlikle saklanan ve gizli kalması gerekenin açığa çıkması ile belirginleşirken, Jentsch tekinsizliği yeni bilgilerin içerdiği belirsizlik sonucu ortaya çıkan uyum eksikliği olarak tanımlar. Sigmund Freud ise Jentsch’in çalışmasında eksik gördüğü noktalara cevaben kaleme aldığı 1919 tarihli Tekinsiz adlı makalesinde tekinsiz olanın aslında tamamen yeni olmadığını; aksine bir zamanlar aşina olunan ancak süreç içinde bastırılan bir duygunun şekil değiştirerek tekrar gün yüzüne çıkması ile anlam kazandığını belirtir. Makalede tekinsizlik yaratan beş ana motiften bahseden Freud, bu motiflerin insan gelişiminin daha önceki evrelerine ait bastırılmış inançlar ile bağlantılarını açıklar. Freud’ün üzerinde durduğu beş temel motif; canlı – cansız varlıklar arasındaki ayrımın bulanıklaşması, tesadüflerin açıklanamayan örüntüler oluşturması, öte dünya varlıkları ile karşılaşmalar, tüm derece ve biçimleriyle ikizlik durumu, beden bütünlüğünün bozulmasına veya bir uzvun kaybına yönelik korkular (iğdiş edilme korkusu) olarak belirginleşmektedir.
Bu çalışmada, senaristliğini Chad ve Carey Hayes’in, yönetmenliğini ise James Wan’in üstlendiği 2013 yapımı bir korku filmi olan Conjuring içerik analizi yöntemi ile incelenmiş, Freud’ün ele almış olduğu beş temel motifin, filmde direkt ve dolaylı olarak kullanım yoğunlukları tespit edilmiştir. Ayrıca söz konusu motiflerin olay örgüsünün hangi aşamalarına yerleştirildiği belirlenmiş, filmde tekinsizlik hissinin aktarımına yönelik senarist – yönetmen tercihleri anlamlandırılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abisel, N. (2016). Popüler sinema ve film türleri. Ankara, De Ki Yayınları
- Arkan, G.N. (2023). Korku sinemasının çocukları. Konya, Literatürk Yayınları
- Berktay, F. (2003). Tarihin cinsiyeti. İstanbul, Metis Yayınları
- Bly, R. (2023). Peşimizde sürüklediğimiz uzun çuval. Zweig, C. - Abrams, J. İçinde, Gölgeyle buluşma: İnsan doğasındaki karanlık yüzün gizli gücü (48-57). İstanbul, Timaş Yayınları
- Crow, W.B (2002). Büyücülüğün, cadılığın ve okültizmin tarihi, İstanbul, Dharma Yayınları
- Eco, U. (2012). Çirkinliğin tarihi. İstanbul, Doğan Kitap
- Freud, S. (2021). Yas ve melankoli: Tekinsiz. İstanbul, Cem Yayınevi
- Freud, S. (2003). Totem ve tabu. İzmir, İlya Yayınevi İnce, G. (2011). Tekinsiz vadi. https://www.acikbilim.com/2011/12/dosyalar/tekinsiz-vadi.html (Erişim: 14.05.2023)
- Jay, M. (1994). Downcast eyes: The denigration of vision in twentieth-century French thought. L.A, University of California Press
- Kavut, S. (2020). Carl Gustav Jung: Kavramları, kuramları ve düşünce yapısı üzerine bir inceleme. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6 (2), Kış, s. 681-695.
- Metin, O. - Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 22, Özel Sayı 2 (e-ISSN 2667-8683)
- Mori, M. (1970). The uncanny valley. https://spectrum.ieee.org/the-uncanny-valley. (Erişim: 20.05.2023) Moshenska, G. (2014). Unrolling Egyptian mummies in nineteenth-century Britain. The British Journal for the History of Science, Vol. 47, No. 3, pp. 451-477
- Örnek, S. V. (1962). İlkellerde dinsel temel kavramlara genel bir bakış. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 20 (3-4), 255-261
- Scognomillo, G. (2006). Canavarlar, yaratıklar, manyaklar. İstanbul, PM Yayıncılık
- Ümer, E. (2018). Tekinsiz ve temsil: Romantizmden postmodernizme bir inceleme. İstanbul, Pales Yayınları
- Whitmont, E.C. (2023). Gölgenin evrimi. Zweig, C. - Abrams, J. İçinde, Gölgeyle buluşma: İnsan doğasındaki karanlık yüzün gizli gücü (57-66). İstanbul, Timaş Yayınları
- Yanat Bağcı, Y. (2021). Senaryonun yapısı. İstanbul, Platon Yayınevi
- Zweig, C. - Abrams, J. (2023). Gölgeyle buluşma: İnsan doğasındaki karanlık yüzün gizli gücü. İstanbul, Timaş Yayınları
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim Psikolojisi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Nisan 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 9 Sayı: 1 |