Research Article
BibTex RIS Cite

AŞIRI İŞ YÜKÜ TÜKENMİŞLİK İLİŞKİSİNDE, İŞ TATMİNİ VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK ROLÜ: SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA BİR UYGULAMA

Year 2022, Volume: 7 Issue: 2, 118 - 128, 21.10.2022

Abstract

Covid 19 küresel çapta birçok farkındalıkların gelişmesine yol açmıştır. İnsan yaşamında sağlık sektörünün etkinliği ve verimliliği hayati bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda sağlık çalışanlarında aşırı iş yükü ve tükenmişlik ilişkisinde iş tatminin ve örgütsel vatandaşlık rollerinin de önemli olduğu değerlendirilmiş ve pandemi döneminde ampirik bir araştırma yapılmıştır. Çalışmanın temel amacı pandemi sürecinde sağlık çalışanlarında aşırı iş yükü- tükenmişlik ilişkisinde iş tatmini ve örgütsel vatandaşlığın rolü olarak belirlenmiştir. Antalya’ da faaliyet gösteren bir kamu ve bir özel hastanedeki sağlık sektörü çalışanlarından elde edilen 402 veri değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, bağımlı değişken tükenmişliğin, bağımsız değişkenler olan aşırı iş yükü ile pozitif, örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini ile negatif yönde anlamlı ilişkilere sahip olduğu; aşırı iş yükü tükenmişlik ilişkisinde iş tatmininin aracılık rolü olduğunu ve aşırı iş yükü - tükenmişlik ilişkisinde örgütsel vatandaşlık davranışının aracılık rolü olduğu belirlenmiştir.

References

  • Akıncı, Z. (2002). Turizm Sektöründe İş gören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(4).
  • Alkas, E.(2020). İş yükünün tükenmişlik üzerindeki etkisinde iş stresinin aracı rolü, Yayımlanmamış YL Tezi, İstanbul Ü.
  • Alpsoy, A. (2018). Akademisyenlerin İş Tatmininin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi Ile Öz Yeterliliğin Aracı Rolü Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
  • Altınok, M. (2018). Tükenmişlik, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Nöbet Sisteminde Çalışan Kapıkule Gümrük Personeli Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
  • Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür yüzü: İşle Bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. (32), 21-46.
  • Arnett, J. J. (1999). Adolescent Storm And Stress, Revisited, American Psychologist, 54(5), 317-326. Baltacı, A. (2017). İş Yükü ve Performans Arasındaki İlişkiler: Ampirik Bir Araştırma. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1) , 101-121.
  • Başaran, G.E. (2008). Örgütsel Davranış, Ankara, Ekinoks Yayınevi.
  • Basım, H ve Şeşen, H. (2015). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama Ve Karşılaştırma Çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
  • Başoda, A. (2017). İşe Tutkunluk: Kavramsal Açıdan Bir İnceleme, Tarihin Peşinde Uluslar Arası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi,17, 71-98.
  • Beehr, T. A. and Glazer, S. (2005). Organizational Role Stress. Handbook of Work Stress.
  • Bıyıkbeyi, T.(2019). Benimsenmiş Ulusal Kültürel Değerler Sınıflandırması Bağlamında Panoptikon, Psikolojik Güçlendirme ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
  • Buluç, B. (2008). Ortaöğretim Okullarında Örgütsel Sağlık İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571-602.
  • Çetin, C. (2015). Zabıta Çalışanlarında İş Güvencesizliği İle Tükenmişlik İlişkisine Yönelik Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(02), 73-96.
  • Çetin, Ö. M. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Nobel Yayıncılık, Ankara.
  • Çuhadar, M. ve Gencer, Z. (2016). “Konaklama İşletmelerinde Çalışan İş görenlerin Aşırı İş Yükü ve Örgütsel Bağlılık Algıları: Side ve Belek Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 4, 1323-1346.
  • Dincerol, C. (2013). Tükenmişlik Sendromunun Mesleki Tükenmişlik ve İş Tükenmişliği Açısından İncelenmesi: Öğretmenler Üzerinde Bir Uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Erdoğdu, F. B. (2019). Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Görgül Bir Araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Freudenberger, N. J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30 (1): 159-165.
  • Gale, B. (2010). Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi (Tokat Valiliğinde Uygulamalı Bir Araştırma). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
  • Gryna Frank, M. (2004). Work Overload! Redesigning Jobs to Minimize Stress and Burnout. USA: American Society for Quality. 1-216.
  • Guluzade, A. (2019). Sağlık Çalışanlarında İş Stresi İle Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi: Ankara’ da Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacı Bayram Veli üniversitesi, Ankara.
  • Gümüştekin, Y. ve Öztemiz, A. (2005). Örgütlerde Stresin Verimlilik ve Performansla Etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 271-288.
  • Güney, S., Varoğlu, A.ve Aktaş, A. (1996), Özel ve Kamu Bankalarında İş Tatminine Yönelik Bir Araştırma, MPM Verimlilik Dergisi,53-76. İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Konya, Çizgi Kitabevi.
  • Jahangir, N., Akbar, M. M. and Haq, M. (2004). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents. Brac University Journal, 1(4), 75-85.
  • Judge, T. A., Woolf, E. F., and Hurst, C. (2009). Is Emotional LaborMore Difficult For Some Than For Others? A Multilevel, Experience-Sampling Study. Personnel Psychology, 62(1), 57-88.
  • Keleş, Y. ve Pelit, E. (2009), Otel Örgütsi İş görenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: İstanbul’ daki Beş Yıldızlı Otel Örgütlerinde Bir Araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 25-26.
  • Keser, A. (2006). Çağrı Merkezi Çalışanlarında İş Yükü Düzeyi İle İş Doyumu İlişkisinin Araştırılması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 100-119.
  • Kılınç, E. (2012). Hekim ve Hemşirelerde Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Örgütsel Sessizlik, Çalışan Performansı ve Aralarındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
  • Kristensen, T. S., Borritz, M., Villadsen, E., and Christensen, K. B. (2005). The Copenhagen Burnout Inventory: A new tool for the assessment of burnout. Work & Stress, 19(3), 192-207.
  • Leung, A. S. and Chang, L. M. (2002). Organizational Downsizing: Psychological İmpact On Surviving Managers in Hong Kong. Asia Pacific Business Review, 8(3), 76-94.
  • MacKenzie, S. B., Podsakoff, P. M., and Ahearne, M. (1998). Some Possible Antecedents and Consequences of In-Role and Extra-Role Salesperson Performance. Journal of Marketing, 62(3), 87-98.
  • Maslach, C. and Jackson, S. E. (1981). Manual of Maslach burnout inventory (2th ed.). California: Consulting Psychologists Press. Organ, D. (1997). Organizational Citizenship Behavior: It’s Contruct Clean-Up Time. Human Performance, 10 (2), 85-97.
  • Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2000). Globalleşen Örgütler ve Örgütsel Davranışın Bu Süreçteki Yeri ve Yeni İlgi Alanları, Erciyes Üniversitesi 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 447-462.
  • Özmen, Z. (2016). Maslach Tükenmişlik Ölçeği Açısından Hemşirelerde Tükenmişlik Düzeyinin İncelenmesi: Bursa Şevket Yılmaz Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Hemşireleri Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
  • Pooja, P. A., De Clercq, D., Belausteguigoitia, I. (2016). Job Stressors and Organizational Citizenship Behavior: The Roles of Organizational Commitment and Social Interaction, Human Resource Development Quarterly, 27(3).
  • Rizzo, J. House, R. and Lirtzman, S. (1970). Role Conflict and Ambiguity İn Complex Organizations. Administrative Science Quarterly, 150-163.
  • Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2003). Örgütsel Psikoloji, Furkan offset, 4. Baskı, Bursa, 323-340.
  • Spector, P. and Jex, S. (1998). Development Of Four Self-Report Measures Of Job Stressors and Strain: İnterpersonal Conflict At Work Scale, Organizational Constraints Scale, Quantitative Workload İnventory, and Physical Symptoms Inventory. Journal of Occupational Health Psychology, 3(4), 356.
  • Tatlı, M, Akın, H.B. (2017). Tükenmişlik İle İş Yükü Arasındaki İlişki: Aksaray Defterdarlığında Bir Araştırma, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (3), 49-62.
  • Turnipseed, D. and Murkison, G. (2000). Good Soldiers and Their Syndrome: Organizational Citizenship Beavior and the Work Environment. Nort Ameican Journal of Psychology 2 (2), 281-302.
  • Vroom, V.H. (1964). Work and motivation. Wiley.
  • Walter, C. B., Penner, L. A., Allen, T. D. And Motowidlo, S. J. (2001). Personality Predictors Of Citizenship Performance. International Journal of Selection and Assessment, 9(12), 52-69.
  • Yeşiltaş, M., Türkmen, F. ve Ayaz, N. (2011). Otel Işletmelerinde Algılanan Örgütsel Prestijin Örgütsel /Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(2), 171-189.
Year 2022, Volume: 7 Issue: 2, 118 - 128, 21.10.2022

Abstract

References

  • Akıncı, Z. (2002). Turizm Sektöründe İş gören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(4).
  • Alkas, E.(2020). İş yükünün tükenmişlik üzerindeki etkisinde iş stresinin aracı rolü, Yayımlanmamış YL Tezi, İstanbul Ü.
  • Alpsoy, A. (2018). Akademisyenlerin İş Tatmininin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi Ile Öz Yeterliliğin Aracı Rolü Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
  • Altınok, M. (2018). Tükenmişlik, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Nöbet Sisteminde Çalışan Kapıkule Gümrük Personeli Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
  • Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür yüzü: İşle Bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. (32), 21-46.
  • Arnett, J. J. (1999). Adolescent Storm And Stress, Revisited, American Psychologist, 54(5), 317-326. Baltacı, A. (2017). İş Yükü ve Performans Arasındaki İlişkiler: Ampirik Bir Araştırma. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1) , 101-121.
  • Başaran, G.E. (2008). Örgütsel Davranış, Ankara, Ekinoks Yayınevi.
  • Basım, H ve Şeşen, H. (2015). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama Ve Karşılaştırma Çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
  • Başoda, A. (2017). İşe Tutkunluk: Kavramsal Açıdan Bir İnceleme, Tarihin Peşinde Uluslar Arası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi,17, 71-98.
  • Beehr, T. A. and Glazer, S. (2005). Organizational Role Stress. Handbook of Work Stress.
  • Bıyıkbeyi, T.(2019). Benimsenmiş Ulusal Kültürel Değerler Sınıflandırması Bağlamında Panoptikon, Psikolojik Güçlendirme ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
  • Buluç, B. (2008). Ortaöğretim Okullarında Örgütsel Sağlık İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571-602.
  • Çetin, C. (2015). Zabıta Çalışanlarında İş Güvencesizliği İle Tükenmişlik İlişkisine Yönelik Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(02), 73-96.
  • Çetin, Ö. M. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Nobel Yayıncılık, Ankara.
  • Çuhadar, M. ve Gencer, Z. (2016). “Konaklama İşletmelerinde Çalışan İş görenlerin Aşırı İş Yükü ve Örgütsel Bağlılık Algıları: Side ve Belek Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 4, 1323-1346.
  • Dincerol, C. (2013). Tükenmişlik Sendromunun Mesleki Tükenmişlik ve İş Tükenmişliği Açısından İncelenmesi: Öğretmenler Üzerinde Bir Uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Erdoğdu, F. B. (2019). Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Görgül Bir Araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Freudenberger, N. J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30 (1): 159-165.
  • Gale, B. (2010). Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi (Tokat Valiliğinde Uygulamalı Bir Araştırma). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
  • Gryna Frank, M. (2004). Work Overload! Redesigning Jobs to Minimize Stress and Burnout. USA: American Society for Quality. 1-216.
  • Guluzade, A. (2019). Sağlık Çalışanlarında İş Stresi İle Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi: Ankara’ da Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacı Bayram Veli üniversitesi, Ankara.
  • Gümüştekin, Y. ve Öztemiz, A. (2005). Örgütlerde Stresin Verimlilik ve Performansla Etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 271-288.
  • Güney, S., Varoğlu, A.ve Aktaş, A. (1996), Özel ve Kamu Bankalarında İş Tatminine Yönelik Bir Araştırma, MPM Verimlilik Dergisi,53-76. İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Konya, Çizgi Kitabevi.
  • Jahangir, N., Akbar, M. M. and Haq, M. (2004). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents. Brac University Journal, 1(4), 75-85.
  • Judge, T. A., Woolf, E. F., and Hurst, C. (2009). Is Emotional LaborMore Difficult For Some Than For Others? A Multilevel, Experience-Sampling Study. Personnel Psychology, 62(1), 57-88.
  • Keleş, Y. ve Pelit, E. (2009), Otel Örgütsi İş görenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: İstanbul’ daki Beş Yıldızlı Otel Örgütlerinde Bir Araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 25-26.
  • Keser, A. (2006). Çağrı Merkezi Çalışanlarında İş Yükü Düzeyi İle İş Doyumu İlişkisinin Araştırılması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 100-119.
  • Kılınç, E. (2012). Hekim ve Hemşirelerde Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Örgütsel Sessizlik, Çalışan Performansı ve Aralarındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
  • Kristensen, T. S., Borritz, M., Villadsen, E., and Christensen, K. B. (2005). The Copenhagen Burnout Inventory: A new tool for the assessment of burnout. Work & Stress, 19(3), 192-207.
  • Leung, A. S. and Chang, L. M. (2002). Organizational Downsizing: Psychological İmpact On Surviving Managers in Hong Kong. Asia Pacific Business Review, 8(3), 76-94.
  • MacKenzie, S. B., Podsakoff, P. M., and Ahearne, M. (1998). Some Possible Antecedents and Consequences of In-Role and Extra-Role Salesperson Performance. Journal of Marketing, 62(3), 87-98.
  • Maslach, C. and Jackson, S. E. (1981). Manual of Maslach burnout inventory (2th ed.). California: Consulting Psychologists Press. Organ, D. (1997). Organizational Citizenship Behavior: It’s Contruct Clean-Up Time. Human Performance, 10 (2), 85-97.
  • Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2000). Globalleşen Örgütler ve Örgütsel Davranışın Bu Süreçteki Yeri ve Yeni İlgi Alanları, Erciyes Üniversitesi 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 447-462.
  • Özmen, Z. (2016). Maslach Tükenmişlik Ölçeği Açısından Hemşirelerde Tükenmişlik Düzeyinin İncelenmesi: Bursa Şevket Yılmaz Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Hemşireleri Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
  • Pooja, P. A., De Clercq, D., Belausteguigoitia, I. (2016). Job Stressors and Organizational Citizenship Behavior: The Roles of Organizational Commitment and Social Interaction, Human Resource Development Quarterly, 27(3).
  • Rizzo, J. House, R. and Lirtzman, S. (1970). Role Conflict and Ambiguity İn Complex Organizations. Administrative Science Quarterly, 150-163.
  • Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2003). Örgütsel Psikoloji, Furkan offset, 4. Baskı, Bursa, 323-340.
  • Spector, P. and Jex, S. (1998). Development Of Four Self-Report Measures Of Job Stressors and Strain: İnterpersonal Conflict At Work Scale, Organizational Constraints Scale, Quantitative Workload İnventory, and Physical Symptoms Inventory. Journal of Occupational Health Psychology, 3(4), 356.
  • Tatlı, M, Akın, H.B. (2017). Tükenmişlik İle İş Yükü Arasındaki İlişki: Aksaray Defterdarlığında Bir Araştırma, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (3), 49-62.
  • Turnipseed, D. and Murkison, G. (2000). Good Soldiers and Their Syndrome: Organizational Citizenship Beavior and the Work Environment. Nort Ameican Journal of Psychology 2 (2), 281-302.
  • Vroom, V.H. (1964). Work and motivation. Wiley.
  • Walter, C. B., Penner, L. A., Allen, T. D. And Motowidlo, S. J. (2001). Personality Predictors Of Citizenship Performance. International Journal of Selection and Assessment, 9(12), 52-69.
  • Yeşiltaş, M., Türkmen, F. ve Ayaz, N. (2011). Otel Işletmelerinde Algılanan Örgütsel Prestijin Örgütsel /Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(2), 171-189.
There are 43 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Makaleler
Authors

Ömer Turunç 0000-0003-2234-6523

Ali Rıza Öğen 0000-0002-9503-0450

Early Pub Date October 21, 2022
Publication Date October 21, 2022
Submission Date September 30, 2022
Published in Issue Year 2022Volume: 7 Issue: 2

Cite

APA Turunç, Ö., & Öğen, A. R. (2022). AŞIRI İŞ YÜKÜ TÜKENMİŞLİK İLİŞKİSİNDE, İŞ TATMİNİ VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK ROLÜ: SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA BİR UYGULAMA. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 118-128.