Hitit İlahiyat Dergisi

Öz

Başkaları vasıtasıyla iş görme sanatı olarak tanımlanan yönetim işletmenin kalbi olarak metaforik bir benzetmeyle fonksiyonlar içinde en önemli rolü üstlenir. İşletmenin ana ve yan amaçlarının gerçekleştirilebilmesinde yönetim kapsamında alınan kararların ve yöneticilerin vizyonlarının, tecrübelerinin, kişilik özelliklerinin ve davranışlarının önemi açıktır. Bu kapsamda yönetim kademelerinde yer alan bireylerin kişilik yapısı yönetim tarzlarına ve dolayısıyla yönetim süreçlerinde aldıkları kararlara etki eder mahiyettedir. Din Allah’ın emir ve yasaklarını içeren toplumsal düzende insanın yaşamına dair kural, kaideler, emir ve yasakları iletmesiyle bireyin toplum içinde diğerleriyle yaşamını düzenleyen sosyo-kültürel bir değerdir. Din, kültürün bir unsuru olarak kişiden kişiye değişen değerleri içinde barındırır. Din kavram olarak inanç ile bağdaşır. Dinin içinde önemli bir yer tutan inançlar dünyaya, varoluşa ve yaşama anlam vermede bireyleri derinden etkilemiştir. Bireyin dinî algıları hayatının her alanına sirayet eder. Din algısı bireyin kişilik özelliklerinde Allah inancıyla değişim, törpülenme ve erdemli davranışlara evrilme gerçekleştirir ya da gerçekleştirmelidir. Çünkü din algısı yüksek bir kişide Allah’ın emirleri doğrultusunda bir yaşam biçimini kurma çabasının olması bir gerekliliktir. Din insanı iyiye, doğruya, güzele, erdemli davranışlara, bencillikten uzaklaşmaya, yardım etmeye, empati yapmaya yani iyi bir insan olmaya yönelten değerlerdir. Bu haliyle bireyi topluma faydası olan, iyi bir insan yapan dinî yönelimlerin kişilik özelliklerini oluşumunda ve daha iyiye yönelik gelişiminde önemli bir rol üstlendiği söylenebilir. Kişilik ferdin tüm yaşam biçimini kapsayan bir olgu olduğuna göre kişiliğin bir çeşidi olan narsist kişilik özellikleri kişinin tüm yaşamına etki eden davranış biçimlerinin tamamını kapsar. Narsist kişilik yapısında kişinin kendini diğerlerinden daha iyi ve üstün gördüğü bir hâl söz konusudur. Dinî algılar açısından bakıldığında narsist kişilik özelliklerinin oluşumu kişinin dinî algılarıyla yakından ilgilidir. Kişiyi iyiye, doğruya yönelten dinî değer ve inanç unsuru ne derece kuvvetli ise ben diyen yapı o derece törpülenir ve diğerlerine de düşünceli davranan, küçük görmeyen, kibirden uzaklaşan, toplumu önemseyen, kendini öncelemekten daha uzak bir kişilik yapısı ortaya çıkarır. Zira dinî kurallar çerçevesinde ayetler ve hadislerden aktarılanlardan bilinir ki kişinin kibir gösteren davranışları Allah’ın en sevmediği özellikler içinde sayılmaktadır. Narsist kişilik yapısında oluşan olumsuz özellikler içindeki kibir, diğerlerinden kendini üstün görme, diğerlerini aşağılama dinin hoş göremeyeceği özellikler içindedir. Bu anlamda çalışmada da Y ve Z kuşağı yöneticilerin din algılarının narsist kişilik özelliklerine etkisi tespit edilerek iş hayatına yansımalarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Çalışmada din algısını ölçmek için 24 ifadeden oluşan ölçek, narsisizm için 9 hayranlık boyutu, 9 rekabet boyutundan toplamda 18 ifadeden oluşan ölçek kullanılmıştır. Ölçeklerin yapı geçerliliğini sağlamak için geçerlilik ve güvenilirlik analizi yapılmıştır. Veriler SPSS 25 paket programına girildikten sonra SPSS de güven analizi ve açımlayıcı faktör analizi yapılmış ve verilerin birbirine etkilerini belirlemek için AMOS 19 programında yapısal eşitlik modellemesi gerçekleştirilmiştir.
Araştırma sonuçları da göstermiştir ki dinî algılar narsisizm üzerine etkili sonuçlar ortaya koymaktadır. Dinî değerlerin kişinin gerek bireysel yaşamında gerek toplumsal düzen içinde mütevazı, kibirden uzak, diğer insanlara saygı, sevgi ve hürmet gösterebilen onlara değer veren, yardımsever olan, malıyla, unvanıyla, çocuklarıyla kısaca dünyada sahip olduklarıyla başkalarına kibirli davranışlardan sakınmayı, uzak durmayı emrettiği görülür. Dinin bu düzenleme ve kurallar ile aslında patolojik olarak tanımlanan narsist davranış kalıplarını hoş görmediği açıktır. Narsist kişilik özellikleri iş hayatında ortaya çıktığında diğerlerini düşünmeden, kendi çıkarları için etik olmayan davranışları yapabilmeyi uygun hâle dönüştüren bir düşünce ve davranış mekanizmasını meşrulaştırır formattadır. Analiz sonuçlarına bakıldığında dinî algıların kişinin narsist davranışlarda bulunma sürecinde onu törpüleyen bir rol üstlendiği görülmektedir.